Әдетте апатия мен құлықсыздықты, тіпті көңіл-күйіміздің болмауын біз күйзеліс деп атап, оны дүкен аралап немесе көңіл көтеріп, жеңгіміз келеді. Шын мәнінде күйзеліс заманауи қоғам үшін анағұрлым қауіп тудыратын күрделі дерт.


Күйзеліс кезінде адамның күнделікті істерді орындауға зауқы соқпай, бұдан да күрделі белгілер туындауы мүмкін, тіпті өзіне-өзі қол жұмсау туралы ойлар қаумалап, кейде суицид жасауға дейін барады. Мұндай жағдайда «көңілсіз ойлардан арылу үшін» назарды басқа нәрсеге бұру, сатыпалулар немесе қыдыру күйзелістен құтқара алмайды.

Халықтың білімін арттыру және күйзеліске қатысты қоғамдағы стигманы азайту үшін «Джонсон& Джонсон» ЖШС фармацевтикалық тауарлар бөлімшелерінің Қазақстандағы филиалы Янссен бастамасымен фильм түсірілді.

Фильм сюжеті бойынша басты кейіпкер Ғалымжан қиын жағдайға тап болады. Ол бойындағы болып жатқан өзгерістерді өзі де түсінбейді, бірақ күйзелістің күші болмай, тәбеттің қашуы, жабығу секілді барлық белгісін бастан кешіреді.

Ғалымжан отбасы мүшелерінің, ағасы мен жеңгесінің қолдауына мұқтаж. Күйзелісті жеңе алу-алмауы – оның ем алуға деген ниетінің ғана емес, жақындары мен туыстарының қолдауына байланысты. Олар азамат үшін тіреу болып, оның қалыпты өмірге қайта оралуына себеп бола ала ма?

Күйзеліс (күрделі депрессивті бұзылу) – психикалық бұзылу тобына жататын кең таралған дерт. Ол бірқатар белгімен сипатталады: жабырқау, өмірге деген құлшынысты жоғалту, қуана алмау, ләззат ала алмау, өзін кінәлі сезіну немесе өзін төмен бағалау, ұйқының, тәбеттің бұзылуы, шаршау және зейіннің болмауы. Күйзеліс аффективті бұзылыстар тобына жатады, бұл эмоционалды және ауыр күйдегі алаңдау сезімі.

Көп жағдайда күйзеліс деп аурудың өзін емес, психиатрлар «депрессивті синдром» деп атайтын аурулар тобының кей белгілерін атайды. Күйзелістер түрлі себептерден туындауы мүмкін және олар үш түрге бөлінеді:

Созылмалы немесе жедел күйзелістерден туындаған психогендік-шартты күйзеліс.
Жарақаттар, инсульттар, қан тамырлары аурулары және т.б. кейін орталық жүйке жүйесінің зақымдануынан туындаған депрессивті бұзылу.

Эндогенді күйзеліс эмоционалды сипатта байқалуы мүмкін, сонымен бірге қозғалыс немесе ойлаудың баяулауы түрінде көрінеді.

Әлбетте, адамның көңіл-күйі болмаса, ол күйзелісте жүр деу қате болжам. Бірақ ағзаның кей сигналдарына назар аудару керек-ақ. Өзге де ауру түрлері сияқты күйзелістің де өзіне тән белгілері бар және ол белгілер тек көңіл-күйдің түсуі мен мұңға бату ғана болмауы да мүмкін.

Ауру белгілерінің қатарында шаршаңқылық, сенімсіздік, болашағына сенбеу, ұйқы мен тәбеттің бұзылуы, сонымен бірге өзіне-өзі қол салу туралы ойлар. Күйзеліс кезінде тәбеттің төмендеуі немесе керісінше ашылуы байқалуы мүмкін. Одан бөлек іштің қатуы, терінің құрғауы, шаштың түсуі, аменорея (етеккірдің тұрақты түрде келмеуі) секілді соматикалық белгілер пайда болып, өзге де аурулар асқынуы мүмкін.

Айналадағылар адамның тәртібінде де өзгерісті байқайды. Мәселен, адамның көңіл-күйі екі апта бойы түсе береді; ол жұмысын, үйдегі міндеттерін дұрыс атқара алмайды, ал өзгелермен қарым-қатынас құру қиындық тудырады. Ішімдікке әуестеніп, шағымдана бастайды.

Күйзеліс өте қауіпті, бірінші кезекте өзіне қол салу туралы ойлардың арты қасіретті жайтқа апарып соқтыруы мүмкін. Өзге аурулар секілді күйзелісті уақытылы емдемесе, ол созылмалы күйзеліске айналып кетуі ықтимал.

Дәрігерлердің айтуынша, күйзеліспен өз бетінше күресуге тырыспай, маманға жүгіну маңызды. Сондай-ақ айналадағы адамдардың айыптауынан қорықпай және қоғамда қалыптасқан стигма туралы ойламаған дұрыс. Күйзеліске қатысты стереотиптің барлығының негізі жоқ.

Әлбетте туыстар мен жақындардың қолдауы маңызды, себебі күйзеліске шалдыққан адам өзге де аурумен ауырған науқастар секілді өзін қолға ала алмай, қуана алмай отыруы мүмкін. Ал бұл тұста ең үлкен қолдау – түсіністік танытып, медициналық көмек іздеуде көмек көрсету.

Күйзелісті болдырмау үшін қарапайым өмір сүру салты туралы ұмытпаңыз – күйзеліске түсіретін жағдайлардан қашып, көбірек серуендеп, физикалық белсенділікпен айналысу, күн тәртібін, тамақтану және ұйқы режимін реттеу.